بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ﴿1﴾
اى مردم! از (عذاب) پروردگارتان بترسيد، که زلزله رستاخيز امر عظيمى است!﴿1﴾
يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُم بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ﴿2﴾
روزى که آن را مىبينيد، (آنچنان وحشت سراپاى همه را فرامىگيرد که) هر مادر شيردهى، کودک شيرخوارش را فراموش مىکند؛ و هر باردارى جنين خود را بر زمين مىنهد؛ و مردم را مست مىبينى، در حالى که مست نيستند؛ ولى عذاب خدا شديد است!﴿2﴾
وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطَانٍ مَّرِيدٍ﴿3﴾
گروهى از مردم، بدون هيچ علم و دانشى، به مجادله درباره خدا برمىخيزند؛ و از هر شيطان سرکشى پيروى مىکنند.﴿3﴾
كُتِبَ عَلَيْهِ أَنَّهُ مَن تَوَلَّاهُ فَأَنَّهُ يُضِلُّهُ وَيَهْدِيهِ إِلَى عَذَابِ السَّعِيرِ﴿4﴾
بر او نوشته شده که هر کس ولايتش را بر گردن نهد، بطور مسلّم گمراهش مىسازد، و به آتش سوزان راهنماييش مىکند!﴿4﴾
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِن كُنتُمْ فِي رَيْبٍ مِّنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِن مُّضْغَةٍ مُّخَلَّقَةٍ وَغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِّنُبَيِّنَ لَكُمْ وَنُقِرُّ فِي الْأَرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ وَمِنكُم مَّن يُتَوَفَّى وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلَا يَعْلَمَ مِن بَعْدِ عِلْمٍ شَيْئًا وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنبَتَتْ مِن كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ﴿5﴾
اى مردم! اگر در رستاخيز شک داريد، (به اين نکته توجّه کنيد که:) ما شما را از خاک آفريديم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از «مضغه» [= چيزى شبيه گوشت جويده شده]، که بعضى داراى شکل و خلقت است و بعضى بدون شکل؛ تا براى شما روشن سازيم (که بر هر چيز قادريم)! و جنينهايى را که بخواهيم تا مدّت معيّنى در رحم (مادران) قرارمىدهيم؛ (و آنچه را بخواهيم ساقظ مىکنيم؛)بعد شما را بصورت طفل بيرون مىآوريم؛ سپس هدف اين است که به حدّ رشد و بلوغ خويش برسيد. در اين ميان بعضى از شما مىميرند؛ و بعضى آن قدر عمر مىکنند که به بدترين مرحله زندگى (و پيرى) مىرسند؛ آنچنان که بعد از علم و آگاهى، چيزى نمىدانند! (از سوى ديگر،) زمين را (در فصل زمستان) خشک و مرده مىبينى، اما هنگامى که آب باران بر آن فرو مىفرستيم، به حرکت درمىآيد و مىرويد؛ و از هر نوع گياهان زيبا مىروياند!﴿5﴾
ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّهُ يُحْيِي الْمَوْتَى وَأَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴿6﴾
اين بخاطر آن است که (بدانيد) خداوند حق است؛ و اوست که مردگان را زنده مىکند؛ و بر هر چيزى تواناست.﴿6﴾
وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَّا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَن فِي الْقُبُورِ﴿7﴾
و اينکه رستاخيز آمدنى است، و شکّى در آن نيست؛ و خداوند تمام کسانى را که در قبرها هستند زنده مىکند.﴿7﴾
وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُّنِيرٍ﴿8﴾
و گروهى از مردم، بدون هيچ دانش و هيچ هدايت و کتاب روشنى بخشى، درباره خدا مجادله مىکنند!﴿8﴾
ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ﴿9﴾
آنها با تکبّر و بىاعتنايى (نسبت به سخنان الهى)، مىخواهند مردم را از راه خدا گمراه سازند! براى آنان در دنيا رسوايى است؛ و در قيامت، عذاب سوزان به آنها مىچشانيم!﴿9﴾
ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ﴿10﴾
(و به آنان مىگوييم:) اين در برابر چيزى است که دستهايتان از پيش براى شما فرستاده؛ و خداوند هرگز به بندگان ظلم نمىکند!﴿10﴾
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلَى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةَ ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ﴿11﴾
بعضى از مردم خدا را تنها با زبان مىپرستند (و ايمان قلبيشان بسيار ضعيف است)؛ همين که (دنيا به آنها رو کند و نفع و) خيرى به آنان برسد، حالت اطمينان پيدا مىکنند؛ اما اگر مصيبتى براى امتحان به آنها برسد، دگرگون مىشوند (و به کفر رومىآورند)! (به اين ترتيب) هم دنيا را از دست دادهاند، و هم آخرت را؛ و اين همان خسران و زيان آشکار است!﴿11﴾
يَدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُ وَمَا لَا يَنفَعُهُ ذَلِكَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِيدُ﴿12﴾
او جز خدا کسى را مىخواند که نه زيانى به او مىرساند، و نه سودى؛ اين همان گمراهى بسيار عميق است.﴿12﴾
يَدْعُو لَمَن ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِن نَّفْعِهِ لَبِئْسَ الْمَوْلَى وَلَبِئْسَ الْعَشِيرُ﴿13﴾
او کسى را مىخواند که زيانش از نفعش نزديکتر است؛ چه بد مولا و ياورى، و چه بد مونس و معاشرى!﴿13﴾
إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيدُ﴿14﴾
خداوند کسانى را که ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند، در باغهايى از بهشت وارد مىکند که نهرها زير درختانش جارى است؛ (آرى،) خدا هر چه را اراده کند انجام مىدهد!﴿14﴾
مَن كَانَ يَظُنُّ أَن لَّن يَنصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لِيَقْطَعْ فَلْيَنظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ﴿15﴾
هر کس گمان مىکند که خدا پيامبرش را در دنيا و آخرت يارى نخواهد کرد (و از اين نظر عصبانى است، هر کارى از دستش ساخته است بکند)، ريسمانى به سقف خانه خود بياويزد، و خود را حلق آويز و نفس خود را قطع کند (و تا لبه پرتگاه مرگ پيش رود)؛ ببيند آيا اين کار خشم او را فرو مىنشاند؟!﴿15﴾
وَكَذَلِكَ أَنزَلْنَاهُ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ وَأَنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَن يُرِيدُ﴿16﴾
اين گونه ما آن [= قرآن] را بصورت آيات روشنى نازل کرديم؛ و خداوند هر کس را بخواهد هدايت مىکند.﴿16﴾
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ﴿17﴾
مسلّماً کسانى که ايمان آوردهاند، و يهود و صابئان [= ستارهپرستان] و نصارى و مجوس و مشرکان، خداوند در ميان آنان روز قيامت داورى مىکند؛ (و حق را از باطل جدا مىسازد؛) خداوند بر هر چيز گواه (و از همه چيز آگاه) است.﴿17﴾
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُومُ وَالْجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَابُّ وَكَثِيرٌ مِّنَ النَّاسِ وَكَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُ وَمَن يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِن مُّكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ﴿18﴾
آيا نديدى که تمام کسانى که در آسمانها و کسانى که در زمينند براى خدا سجده مىکنند؟! و (همچنين) خورشيد و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جنبندگان، و بسيارى از مردم! امّا بسيارى (ابا دارند، و) فرمان عذاب درباره آنان حتمى است؛ و هر کس را خدا خوار کند، کسى او را گرامى نخواهد داشت! خداوند هر کار را بخواهد (و صلاح بداند) انجام مىدهد!﴿18﴾
هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِّن نَّارٍ يُصَبُّ مِن فَوْقِ رُؤُوسِهِمُ الْحَمِيمُ﴿19﴾
اينان دو گروهند که درباره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند؛ کسانى که کافر شدند، لباسهايى از آتش براى آنها بريده شده، و مايع سوزان و جوشان بر سرشان ريخته مىشود؛﴿19﴾
يُصْهَرُ بِهِ مَا فِي بُطُونِهِمْ وَالْجُلُودُ﴿20﴾
آنچنان که هم درونشان با آن آب مىشود، و هم پوستهايشان.﴿20﴾
وَلَهُم مَّقَامِعُ مِنْ حَدِيدٍ﴿21﴾
و براى آنان گرزهايى از آهن (سوزان) است.﴿21﴾
كُلَّمَا أَرَادُوا أَن يَخْرُجُوا مِنْهَا مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيهَا وَذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ﴿22﴾
هر گاه بخواهند از غم و اندوههاى دوزخ خارج شوند، آنها را به آن بازمىگردانند؛ و (به آنان گفته مىشود:) بچشيد عذاب سوزان را!﴿22﴾
إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ﴿23﴾
خداوند کسانى را که ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند، در باغهايى از بهشت وارد مىکند که از زير درختانش نهرها جارى است؛ آنان با دستبندهايى از طلا و مرواريد زينت مىشوند؛ و در آنجا لباسهايشان از حرير است.﴿23﴾
وَهُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَهُدُوا إِلَى صِرَاطِ الْحَمِيدِ﴿24﴾
و بسوى سخنان پاکيزه هدايت مىشوند، و به راه خداوند شايسته ستايش، راهنمايى مىگردند.﴿24﴾
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِي جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ وَمَن يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ﴿25﴾
کسانى که کافر شدند، و مؤمنان را از راه خدا بازداشتند، و (همچنين) از مسجد الحرام، که آن را براى همه مردم، برابر قرار داديم، چه کسانى که در آنجا زندگى مىکنند يا از نقاط دور وارد مىشوند (،مستحقّ عذابى دردناکند)؛ و هر کس بخواهد در اين سرزمين از راه حق منحرف گردد و دست به ستم زند، ما از عذابى دردناک به او مىچشانيم!﴿25﴾
وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِيمَ مَكَانَ الْبَيْتِ أَن لَّا تُشْرِكْ بِي شَيْئًا وَطَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْقَائِمِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ﴿26﴾
(به خاطر بياور) زمانى را که جاى خانه (کعبه) را براى ابراهيم آماده ساختيم (تا خانه را بنا کند؛ و به او گفتيم:) چيزى را همتاى من قرار مده! و خانهام را براى طوافکنندگان و قيامکنندگان و رکوعکنندگان و سجودکنندگان (از آلودگى بتها و از هر گونه آلودگى) پاک ساز!﴿26﴾
وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ﴿27﴾
و مردم را دعوت عمومى به حج کن؛ تا پياده و سواره بر مرکبهاى لاغر از هر راه دورى بسوى تو بيايند…﴿27﴾
لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ﴿28﴾
تا شاهد منافع گوناگون خويش (در اين برنامه حياتبخش) باشند؛ و در ايّام معيّنى نام خدا را، بر چهارپايانى که به آنان داده است، (به هنگام قربانىکردن) ببرند؛ پس از گوشت آنها بخوريد؛ و بينواى فقير را نيز اطعام نماييد!﴿28﴾
ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ﴿29﴾
سپس، بايد آلودگيهايشان را برطرف سازند؛ و به نذرهاى خود وفا کنند؛ و بر گرد خانه گرامى کعبه، طواف کنند.﴿29﴾
ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ وَأُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ﴿30﴾
(مناسک حج) اين است! و هر کس برنامههاى الهى را بزرگ دارد، نزد پروردگارش براى او بهتر است! و چهارپايان براى شما حلال شده، مگر آنچه (ممنوع بودنش) بر شما خوانده مىشود. از پليديهاى بتها اجتناب کنيد! و از سخن باطل بپرهيزيد!﴿30﴾
حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ﴿31﴾
(برنامه و مناسک حج را انجام دهيد) در حالى که همگى خالص براى خدا باشد!هيچ گونه همتايى براى او قائل نشويد! و هر کس همتايى براى خدا قرار دهد، گويى از آسمان سقوب کرده، و پرندگان (در وسط هوا) او را مىربايند؛ و يا تندباد او را به جاى دوردستى پرتاب مىکند!﴿31﴾
ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ﴿32﴾
اين است (مناسک حج)! و هر کس شعائر الهى را بزرگ دارد، اين کار نشانه تقواى دلهاست.﴿32﴾
لَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَا إِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيقِ﴿33﴾
در آن (حيوانات قربانى)، منافعى براى شماست تا زمان معيّنى [= روز ذبح آنها] سپس محل آن، خانه قديمى و گرامى (کعبه) است.﴿33﴾
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ﴿34﴾
براى هر امّتى قربانگاهى قرار داديم، تا نام خدا را (به هنگام قربانى) بر چهارپايانى که به آنان روزى دادهايم ببرند، و خداى شما معبود واحدى است؛ در برابر (فرمان) او تسليم شويد و بشارت ده متواضعان و تسليمشوندگان را.﴿34﴾
الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَالصَّابِرِينَ عَلَى مَا أَصَابَهُمْ وَالْمُقِيمِي الصَّلَاةِ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ﴿35﴾
همانها که چون نام خدا برده مىشود، دلهايشان پر از خوف (پروردگار) مىگردد؛ و شکيبايان در برابر مصيبتهايى که به آنان مىرسد؛ و آنها که نماز را برپا مىدارند، و از آنچه به آنان روزى دادهايم انفاق مىکنند.﴿35﴾
وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴿36﴾
و شترهاى چاق و فربه را (در مراسم حج) براى شما از شعائر الهى قرار داديم؛ در آنها براى شما خير و برکت است؛ نام خدا را (هنگام قربانى کردن) در حالى که به صف ايستادهاند بر آنها ببريد؛ و هنگامى که پهلوهايشان آرام گرفت (و جان دادند)، از گوشت آنها بخوريد، و مستمندان قانع و فقيران را نيز از آن اطعام کنيد! اين گونه ما آنها را مسخّرتان ساختيم، تا شکر خدا را بجا آوريد.﴿36﴾
لَن يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِن يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ﴿37﴾
نه گوشتها و نه خونهاى آنها، هرگز به خدا نمىرسد. آنچه به او مىرسد، تقوا و پرهيزگارى شماست. اين گونه خداوند آنها را مسخّر شما ساخته، تا او را بخاطر آنکه شما را هدايت کرده است بزرگ بشمريد؛ و بشارت ده نيکوکاران را!﴿37﴾
إِنَّ اللَّهَ يُدَافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُورٍ﴿38﴾
خداوند از کسانى که ايمان آوردهاند دفاع مىکند؛ خداوند هيچ خيانتکار ناسپاسى را دوست ندارد!﴿38﴾
أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ﴿39﴾
به کسانى که جنگ بر آنان تحميل گرديده، اجازه جهاد داده شده است؛ چرا که مورد ستم قرار گرفتهاند؛ و خدا بر يارى آنها تواناست.﴿39﴾
الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِن دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ﴿40﴾
همانها که از خانه و شهر خود، به ناحق رانده شدند، جز اينکه مىگفتند: «پروردگار ما، خداى يکتاست!» و اگر خداوند بعضى از مردم را بوسيله بعضى ديگر دفع نکند، ديرها و صومعهها، و معابد يهود و نصارا، و مساجدى که نام خدا در آن بسيار برده مىشود، ويران مىگردد! و خداوند کسانى را که يارى او کنند (و از آيينش دفاع نمايند) يارى مىکند؛ خداوند قوى و شکست ناپذير است.﴿40﴾
الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ﴿41﴾
همان کسانى که هر گاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم، نماز را برپا مىدارند، و زکات مىدهند، و امر به معروف و نهى از منکر مىکنند، و پايان همه کارها از آن خداست!﴿41﴾
وَإِن يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَعَادٌ وَثَمُودُ﴿42﴾
اگر تو را تکذيب کنند، (امر تازهاى نيست؛) پيش از آنها قوم نوح و عاد و ثمود (پيامبرانشان را) تکذيب کردند.﴿42﴾
وَقَوْمُ إِبْرَاهِيمَ وَقَوْمُ لُوطٍ﴿43﴾
و همچنين قوم ابراهيم و قوم لوط؛﴿43﴾
وَأَصْحَابُ مَدْيَنَ وَكُذِّبَ مُوسَى فَأَمْلَيْتُ لِلْكَافِرِينَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ﴿44﴾
و اصحاب مدين (قوم شعيب)؛ و نيز موسى (از سوى فرعونيان) تکذيب شد؛ امّا من به کافران مهلت دادم، سپس آنها را مجازات کردم. ديدى چگونه (عمل آنها را)انکار نمودم (و چگونه به آنان پاسخ گفتم)؟!﴿44﴾
فَكَأَيِّن مِّن قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَبِئْرٍ مُّعَطَّلَةٍ وَقَصْرٍ مَّشِيدٍ﴿45﴾
چه بسيار شهرها و آباديهايى که آنها را نابود و هلاک کرديم در حالى که (مردمش) ستمگر بودند، بگونهاى که بر سقفهاى خود فروريخت! (نخست سقفها ويران گشت؛ و بعد ديوارها بر روى سقفها!) و چه بسيار چاه پر آب که بىصاحب ماند؛ و چه بسيار قصرهاى محکم و مرتفع!﴿45﴾
أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ﴿46﴾
آيا آنان در زمين سير نکردند، تا دلهايى داشته باشند که حقيقت را با آن درک کنند؛ يا گوشهاى شنوايى که با آن (نداى حق را) بشنوند؟! چرا که چشمهاى ظاهر نابينا نمىشود، بلکه دلهايى که در سينههاست کور مىشود.﴿46﴾
وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَلَن يُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ وَإِنَّ يَوْمًا عِندَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ﴿47﴾
آنان از تو تقاضاى شتاب در عذاب مىکنند؛ در حالى که خداوند هرگز از وعده خود تخلّف نخواهد کرد! و يک روز نزد پروردگارت، همانند هزار سال از سالهايى است که شما مىشمريد!﴿47﴾
وَكَأَيِّن مِّن قَرْيَةٍ أَمْلَيْتُ لَهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ ثُمَّ أَخَذْتُهَا وَإِلَيَّ الْمَصِيرُ﴿48﴾
و چه بسيار شهرها و آباديهايى که به آنها مهلت دادم، در حالى که ستمگر بودند؛ (امّا از اين مهلت براى اصلاح خويش استفاده نکردند.) سپس آنها را مجازات کردم؛ و بازگشت، تنها بسوى من است!﴿48﴾
قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنَا لَكُمْ نَذِيرٌ مُّبِينٌ﴿49﴾
بگو: «اى مردم! من براى شما بيمدهنده آشکارى هستم!﴿49﴾
فَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ﴿50﴾
آنها که ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، آمرزش و روزى پر ارزشى براى آنهاست!﴿50﴾
وَالَّذِينَ سَعَوْا فِي آيَاتِنَا مُعَاجِزِينَ أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ﴿51﴾
و آنها که در (محو) آيات ما تلاش کردند، و چنين مىپنداشتند که مىتوانند بر اراده حتمى ما غالب شوند، اصحاب دوزخند!»﴿51﴾
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ إِلَّا إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيْطَانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنسَخُ اللَّهُ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آيَاتِهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ﴿52﴾
هيچ پيامبرى را پيش از تو نفرستاديم مگر اينکه هرگاه آرزو مىکرد (و طرحى براى پيشبرد اهداف الهى خود مىريخت)، شيطان القائاتى در آن مىکرد؛ امّا خداوند القائات شيطان را از ميان مىبرد، سپس آيات خود را استحکام مىبخشيد؛ و خداوند عليم و حکيم است.﴿52﴾
لِيَجْعَلَ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ فِتْنَةً لِّلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ﴿53﴾
هدف اين بود که خداوند القاى شيطان را آزمونى قرار دهد براى آنها که در دلهايشان بيمارى است، و آنها که سنگدلند؛ و ظالمان در عداوت شديد دور از حقّ قرار گرفتهاند!﴿53﴾
وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ آمَنُوا إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ﴿54﴾
و (نيز) هدف اين بود که آگاهان بدانند اين حقّى است از سوى پروردگارت، و در نتيجه به آن ايمان بياورند، و دلهايشان در برابر آن خاضع گردد؛ و خداوند کسانى را که ايمان آوردند، بسوى صراط مستقيم هدايت مىکند.﴿54﴾
وَلَا يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي مِرْيَةٍ مِّنْهُ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً أَوْ يَأْتِيَهُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَقِيمٍ﴿55﴾
کافران همواره در باره قرآن در شکّ هستند، تا آنکه روز قيامت بطور ناگهانى فرارسد، يا عذاب روز عقيم [= روزى که قادر بر جبران گذشته نيستند] به سراغشان آيد!﴿55﴾
الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ لِّلَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ﴿56﴾
حکومت و فرمانروايى در آن روز از آن خداست؛ و ميان آنها داورى مىکند: کسانى که ايمان آورده و کارهاى شايسته انجام دادهاند، در باغهاى پرنعمت بهشتند؛﴿56﴾
وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَأُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ﴿57﴾
و کسانى که کافر شدند و آيات ما را تکذيب کردند، عذاب خوارکنندهاى براى آنهاست!﴿57﴾
وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مَاتُوا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقًا حَسَنًا وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ﴿58﴾
و کسانى که در راه خدا هجرت کردند، سپس کشته شدند يا به مرگ طبيعى از دنيا رفتند، خداوند به آنها روزى نيکويى مىدهد؛ که او بهترين روزىدهندگان است!﴿58﴾
لَيُدْخِلَنَّهُم مُّدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ وَإِنَّ اللَّهَ لَعَلِيمٌ حَلِيمٌ﴿59﴾
خداوند آنان را در محلى وارد مىکند که از آن خشنود خواهند بود؛ و خداوند دانا و بردبار است.﴿59﴾
ذَلِكَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ لَيَنصُرَنَّهُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ﴿60﴾
(آرى،) مطلب چنين است! و هر کس به همان مقدار که به او ستم شده مجازات کند، سپس مورد تعدّى قرار گيرد، خدا او را يارى خواهد کرد؛ يقيناً خداوند بخشنده و آمرزنده است!﴿60﴾
ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ﴿61﴾
اين (وعده نصرت الهى) بخاطر آن است (که او بر هر چيز قادر است؛ خداوندى) که شب را در روز، و روز را در شب داخل مىکند؛ و خداوند شنوا و بيناست!﴿61﴾
ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ﴿62﴾
اين بخاطر آن است که خداوند حقّ است؛ و آنچه را غير از او مىخوانند باطل است؛ و خداوند بلندمقام و بزرگ است!﴿62﴾
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّةً إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ﴿63﴾
آيا نديدى خداوند از آسمان، آبى فرستاد، و زمين (بر اثر آن) سرسبز و خرّم مىگردد؟! و خداوند لطيف و آگاه است.﴿63﴾
لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ﴿64﴾
آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است از آن اوست؛ و خداوند بىنياز، و شايسته هر گونه ستايش است!﴿64﴾
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِي الْأَرْضِ وَالْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَيُمْسِكُ السَّمَاءَ أَن تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ﴿65﴾
آيا نديدى که خداوند آنچه را در زمين است مسخّر شما کرد؛ و (نيز) کشتيهايى را که به فرمان او بر صفحه اقيانوسها حرکت مىکنند؛ و آسمان [= کرات و سنگهاى آسمانى] را نگه مىدارد، تا جز بفرمان او، بر زمين فرو نيفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحيم و مهربان است!﴿65﴾
وَهُوَ الَّذِي أَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ إِنَّ الْإِنسَانَ لَكَفُورٌ﴿66﴾
و او کسى است که شما را زنده کرد، سپس مىميراند، بار ديگر زنده مىکند، امّا اين انسان بسيار ناسپاس است.﴿66﴾
لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُّسْتَقِيمٍ﴿67﴾
براى هر امّتى عبادتى قرار داديم، تا آن عبادت را (در پيشگاه خدا) انجام دهند؛ پس نبايد در اين امر با تو به نزاع برخيزند! بسوى پروردگارت دعوت کن، که بر هدايت مستقيم قرار دارى (و راه راست همين است که تو مىپويى).﴿67﴾
وَإِن جَادَلُوكَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ﴿68﴾
و اگر آنان با تو به جدال برخيزند، بگو: «خدا از کارهايى که شما انجام مىدهيد آگاهتر است!﴿68﴾
اللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ﴿69﴾
و خداوند در روز قيامت، ميان شما در آنچه اختلاف مىکرديد، داورى مىکند!»﴿69﴾
أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِنَّ ذَلِكَ فِي كِتَابٍ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ﴿70﴾
آيا نمىدانستى خداوند آنچه را در آسمان و زمين است مىداند؟! همه اينها در کتابى ثبت است (همان کتاب علم بىپايان پروردگار)؛ و اين بر خداوند آسان است!﴿70﴾
وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَا لَيْسَ لَهُم بِهِ عِلْمٌ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِن نَّصِيرٍ﴿71﴾
آنها غير از خداوند، چيزهايى را مىپرستند که او هيچ گونه دليلى بر آن نازل نکرده است، و چيزهايى را که علم و آگاهى به آن ندارند! و براى ستمگران، ياور و راهنمايى نيست!﴿71﴾
وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ تَعْرِفُ فِي وُجُوهِ الَّذِينَ كَفَرُوا الْمُنكَرَ يَكَادُونَ يَسْطُونَ بِالَّذِينَ يَتْلُونَ عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا قُلْ أَفَأُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكُمُ النَّارُ وَعَدَهَا اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَبِئْسَ الْمَصِيرُ﴿72﴾
و هنگامى که آيات روشن ما بر آنان خوانده مىشود، در چهره کافران آثار انکار مشاهده مىکنى، آنچنان که نزديک است برخيزند و با مشت به کسانى که آيات ما را بر آنها ميخوانند حمله کنند! بگو: «آيا شما را به بدتر از اين خبر دهم؟ همان آتش سوزنده [= دوزخ] که خدا به کافران وعده داده؛ و بد سرانجامى است!»﴿72﴾
يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يَخْ