بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
أَتَى أَمْرُ اللّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ﴿1﴾
فرمان خدا (براى مجازات مشرکان و مجرمان،) فرا رسيده است؛ براى آن عجله نکنيد! منزّه و برتر است خداوند از آنچه همتاى او قرارمىدهند!﴿1﴾
يُنَزِّلُ الْمَلآئِكَةَ بِالْرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنذِرُواْ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَاْ فَاتَّقُونِ﴿2﴾
فرشتگان را با روح (الهى) بفرمانش بر هر کس از بندگانش بخواهد نازل مىکند؛ (و به آنها دستور مىدهد) که مردم را انذار کنيد؛ (و بگوييد:) معبودى جز من نيست؛ از (مخالفت دستور) من، بپرهيزيد!﴿2﴾
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ﴿3﴾
آسمانها و زمين را بحق آفريد؛ او برتر است از اينکه همتايى براى او قرار مىدهند!﴿3﴾
خَلَقَ الإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ﴿4﴾
انسان را از نطفه بىارزشى آفريد؛ و سرانجام (او موجودى فصيح، و) مدافع آشکار از خويشتن گرديد!﴿4﴾
وَالأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ﴿5﴾
و چهارپايان را آفريد؛ در حالى که در آنها، براى شما وسيله پوشش، و منافع ديگرى است؛ و از گوشت آنها مىخوريد!﴿5﴾
وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ﴿6﴾
و در آنها براى شما زينت و شکوه است به هنگامى که آنها را به استراحتگاهشان بازمىگردانيد، و هنگامى که (صبحگاهان) به صحرا مىفرستيد!﴿6﴾
وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُواْ بَالِغِيهِ إِلاَّ بِشِقِّ الأَنفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ﴿7﴾
آنها بارهاى سنگين شما را به شهرى حمل مىکنند که جز با مشقّت زياد، به آن نمىرسيديد؛ پروردگارتان رؤوف و رحيم است (که اين وسايل حيات را در اختيارتان قرار داده)!﴿7﴾
وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ﴿8﴾
همچنين اسبها و استرها و الاغها را آفريد؛ تا بر آنها سوار شويد و زينت شما باشد، و چيزهايى مىآفريند که نمىدانيد.﴿8﴾
وَعَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَآئِرٌ وَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ﴿9﴾
و بر خداست که راه راست را (به بندگان) نشان دهد؛ امّا بعضى از راهها بيراهه است! و اگر خدا بخواهد، همه شما را (به اجبار) هدايت مىکند (؛ولى اجبار سودى ندارد).﴿9﴾
هُوَ الَّذِي أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَّكُم مِّنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ﴿10﴾
او کسى است که از آسمان، آبى فرستاد، که نوشيدن شما از آن است؛ و (همچنين) گياهان و درختانى که حيوانات خود را در آن به چرا مىبريد، نيز از آن است.﴿10﴾
يُنبِتُ لَكُم بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالأَعْنَابَ وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ﴿11﴾
خداوند با آن (آب باران)، براى شما زراعت و زيتون و نخل و انگور، و از همه ميوهها مىروياند؛ مسلماً در اين، نشانه روشنى براى انديشمندان است.﴿11﴾
وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالْنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالْنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ﴿12﴾
او شب و روز و خورشيد و ماه را مسخّر شما ساخت؛ و ستارگان نيز به فرمان او مسخّر شمايند؛ در اين، نشانههايى است (از عظمت خدا،) براى گروهى که عقل خود را به کار مىگيرند!﴿12﴾
وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ﴿13﴾
(علاوه بر اين،) مخلوقاتى را که در زمين به رنگهاى گوناگون آفريده نيز مسخّر (فرمان شما) ساخت؛ در اين، نشانه روشنى است براى گروهى که متذکّر مىشوند!﴿13﴾
وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُواْ مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُواْ مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُواْ مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴿14﴾
او کسى است که دريا را مسخّر (شما) ساخت تا از آن، گوشت تازه بخوريد؛ و زيورى براى پوشيدن (مانند مرواريد) از آن استخراج کنيد؛ و کشتيها را مىبينى که سينه دريا را مىشکافند تا شما (به تجارت پردازيد و) از فضل خدا بهره گيريد؛ شايد شکر نعمتهاى او را بجا آوريد!﴿14﴾
وَأَلْقَى فِي الأَرْضِ رَوَاسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلاً لَّعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ﴿15﴾
و در زمين، کوههاى ثابت و محکمى افکند تا لرزش آن را نسبت به شما بگيرد؛ و نهرها و راههايى ايجاد کرد، تا هدايت شويد.﴿15﴾
وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ﴿16﴾
و (نيز) علاماتى قرار داد؛ و (شب هنگام) به وسيله ستارگان هدايت مىشوند.﴿16﴾
أَفَمَن يَخْلُقُ كَمَن لاَّ يَخْلُقُ أَفَلا تَذَكَّرُونَ﴿17﴾
آيا کسى که (اين گونه مخلوقات را) مىآفريند، همچون کسى است که نمىآفريند؟! آيا متذکّر نمىشويد؟!﴿17﴾
وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَةَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ اللّهَ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ﴿18﴾
و اگر نعمتهاى خدا را بشماريد، هرگز نمىتوانيد آنها را احصا کنيد؛ خداوند بخشنده و مهربان است!﴿18﴾
وَاللّهُ يَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ﴿19﴾
خداوند آنچه را پنهان مىداريد و آنچه را آشکار مىسازيد، مىداند.﴿19﴾
وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ لاَ يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ﴿20﴾
معبودهايى را که غير از خدا مىخوانند، چيزى را خلق نمىکنند؛ بلکه خودشان هم مخلوقند!﴿20﴾
أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ﴿21﴾
آنها مردگانى هستند که هرگز استعداد حيات ندارند؛ و نمىدانند (عبادتکنندگانشان) در چه زمانى محشور مىشوند!﴿21﴾
إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَالَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ قُلُوبُهُم مُّنكِرَةٌ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ﴿22﴾
معبود شما خداوند يگانه است؛ امّا کسانى که به آخرت ايمان نمىآورند، دلهايشان (حق را) انکار مىکند و مستکبرند.﴿22﴾
لاَ جَرَمَ أَنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ﴿23﴾
قطعاً خداوند از آنچه پنهان مىدارند و آنچه آشکار مىسازند با خبر است؛ او مستکبران را دوست نمىدارد!﴿23﴾
وَإِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَا أَنزَلَ رَبُّكُمْ قَالُواْ أَسَاطِيرُ الأَوَّلِينَ﴿24﴾
و هنگامى که به آنها گفته شود: «پروردگار شما چه نازل کرده است؟» مىگويند: «اينها (وحى الهى نيست؛) همان افسانههاى دروغين پيشينيان است!»﴿24﴾
لِيَحْمِلُواْ أَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُم بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلاَ سَاءَ مَا يَزِرُونَ﴿25﴾
آنها بايد روز قيامت، (هم) بار گناهان خود را بطور کامل بر دوش کشند؛ و هم سهمى از گناهان کسانى که بخاطر جهل، گمراهشان مىسازند! بدانيد آنها بار سنگين بدى بر دوش مىکشند!﴿25﴾
قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللّهُ بُنْيَانَهُم مِّنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِن فَوْقِهِمْ وَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ﴿26﴾
کسانى که قبل از ايشان بودند (نيز) از اين توطئهها داشتند؛ ولى خداوند به سراغ شالوده (زندگى) آنها رفت؛ و آن را از اساس ويران کرد؛ و سقف از بالا بر سرشان فرو ريخت؛ و عذاب (الهى) از آن جايى که نمىدانستند به سراغشان آمد!﴿26﴾
ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَآئِيَ الَّذِينَ كُنتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالْسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ﴿27﴾
سپس روز قيامت خدا آنها را رسوا مىسازد؛ و مىگويد: «شريکانى که شما براى من ساختيد، و بخاطر آنها با ديگران دشمنى مىکرديد، کجا هستيد؟!» (در اين هنگام،) کسانى که به آنها علم داده شده مىگويند: «رسوايى و بدبختى، امروز بر کافران است!»﴿27﴾
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ فَأَلْقَوُاْ السَّلَمَ مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِن سُوءٍ بَلَى إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ﴿28﴾
همانها که فرشتگان (مرگ) روحشان را مىگيرند در حالى که به خود ظلم کرده بودند! در اين موقع آنها تسليم مىشوند (و بدروغ مىگويند:) ما کار بدى انجام نمىداديم! آرى، خداوند به آنچه انجام مىداديد عالم است!﴿28﴾
فَادْخُلُواْ أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ﴿29﴾
(به آنها گفته مىشود:) اکنون از درهاى جهنم وارد شويد در حالى که جاودانه در آن خواهيد بود! چه جاى بدى است جايگاه مستکبران!﴿29﴾
وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْاْ مَاذَا أَنزَلَ رَبُّكُمْ قَالُواْ خَيْرًا لِّلَّذِينَ أَحْسَنُواْ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ﴿30﴾
(ولى هنگامى که) به پرهيزگاران گفته مىشد: «پروردگار شما چه چيز نازل کرده است؟» مىگفتند: «خير (و سعادت)» (آرى،) براى کسانى که نيکى کردند، در اين دنيا نيکى است؛ و سراى آخرت از آن هم بهتر است؛ و چه خوب است سراى پرهيزگاران!﴿30﴾
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَآؤُونَ كَذَلِكَ يَجْزِي اللّهُ الْمُتَّقِينَ﴿31﴾
باغهايى از بهشت جاويدان است که همگى وارد آن مىشوند؛ نهرها از زير درختانش مىگذرد؛ هر چه بخواهند در آنجا هست؛ خداوند پرهيزگاران را چنين پاداش مىدهد!﴿31﴾
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ﴿32﴾
همانها که فرشتگان (مرگ) روحشان را مىگيرند در حالى که پاک و پاکيزهاند؛ به آنها مىگويند: «سلام بر شما! وارد بهشت شويد به خاطر اعمالى که انجام مىداديد!»﴿32﴾
هَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ أَن تَأْتِيَهُمُ الْمَلائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ أَمْرُ رَبِّكَ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ﴿33﴾
آيا آنها انتظارى جز اين دارند که فرشتگان (قبض ارواح) به سراغشان بيايند، يا فرمان پروردگارت (براى مجازاتشان) فرا رسد (آنگاه توبه کنند؟! ولى توبه آنها در آن زمان بى اثر است! آرى،) کسانى که پيش از ايشان بودند نيز چنين کردند! خداوند به آنها ستم نکرد؛ ولى آنان به خويشتن ستم مىنمودند!﴿33﴾
فَأَصَابَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُواْ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِ يَسْتَهْزِؤُونَ﴿34﴾
و سرانجام بديهاى اعمالشان به آنها رسيد؛ و آنچه را (از وعدههاى عذاب) استهزا مىکردند، بر آنان وارد شد.﴿34﴾
وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ لَوْ شَاءَ اللّهُ مَا عَبَدْنَا مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ نَّحْنُ وَلا آبَاؤُنَا وَلاَ حَرَّمْنَا مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ﴿35﴾
مشرکان گفتند: «اگر خدا مىخواست، نه ما و نه پدران ما، غير او را پرستش نمىکرديم؛ و چيزى را بدون اجازه او حرام نمىساختيم!» (آرى،) کسانى که پيش از ايشان بودند نيز همين کارها را انجام دادند؛ ولى آيا پيامبران وظيفهاى جز ابلاغ آشکار دارند؟!﴿35﴾
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ فَمِنْهُم مَّنْ هَدَى اللّهُ وَمِنْهُم مَّنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَانظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ﴿36﴾
ما در هر امتى رسولى برانگيختيم که: «خداى يکتا را بپرستيد؛ و از طاغوت اجتناب کنيد!» خداوند گروهى را هدايت کرد؛ و گروهى ضلالت و گمراهى دامانشان را گرفت؛ پس در روى زمين بگرديد و ببينيد عاقبت تکذيبکنندگان چگونه بود!﴿36﴾
إِن تَحْرِصْ عَلَى هُدَاهُمْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي مَن يُضِلُّ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ﴿37﴾
هر قدر بر هدايت آنها حريص باشى، (سودى ندارد؛ چرا) که خداوند کسى را که گمراه ساخت، هدايت نمىکند؛ و آنها ياورانى نخواهند داشت!﴿37﴾
وَأَقْسَمُواْ بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لاَ يَبْعَثُ اللّهُ مَن يَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا وَلكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ﴿38﴾
آنها سوگندهاى شديد به خدا ياد کردند که: «هرگز خداوند کسى را که مىميرد، برنمىانگيزد!» آرى، اين وعده قطعى خداست (که همه مردگان را براى جزا بازمىگرداند)؛ ولى بيشتر مردم نمىدانند!﴿38﴾
لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّهُمْ كَانُواْ كَاذِبِينَ﴿39﴾
هدف اين است که آنچه را در آن اختلاف داشتند، براى آنها روشن سازد؛ و کسانى که منکر شدند، بدانند دروغ مىگفتند!﴿39﴾
إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ كُن فَيَكُونُ﴿40﴾
(رستاخيز مردگان براى ما مشکل نيست؛ زيرا) وقتى چيزى را اراده مىکنيم، فقط به آن مىگوييم: «موجود باش!» بلافاصله موجود مىشود.﴿40﴾
وَالَّذِينَ هَاجَرُواْ فِي اللّهِ مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُواْ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ﴿41﴾
آنها که پس از ستم ديدن در راه خدا، هجرت کردند، در اين دنيا جايگاه (و مقام) خوبى به آنها مىدهيم؛ و پاداش آخرت، از آن هم بزرگتر است اگر مىدانستند!﴿41﴾
الَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ﴿42﴾
آنها کسانى هستند که صبر و استقامت پيشه کردند، و تنها بر پروردگارشان توکّل مىکنند.﴿42﴾
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ﴿43﴾
و پيش از تو، جز مردانى که به آنها وحى مىکرديم، نفرستاديم! اگر نمىدانيد، از آگاهان بپرسيد (تا تعجب نکنيد از اينکه پيامبر اسلام از ميان همين مردان برانگيخته شده است)!﴿43﴾
بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴿44﴾
(از آنها بپرسيد که) از دلايل روشن و کتب (پيامبران پيشين آگاهند!) و ما اين ذکر [= قرآن] را بر تو نازل کرديم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازى؛ و شايد انديشه کنند!﴿44﴾
أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُواْ السَّيِّئَاتِ أَن يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ﴿45﴾
آيا توطئهگران از اين ايمن گشتند که ممکن است خدا آنها را در زمين فروبرد، و يا مجازات (الهى)، از آن جا که انتظارش را ندارند، به سراغشان آيد؟!…﴿45﴾
أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ﴿46﴾
يا به هنگامى (که براى کسب مال و ثروت افزونتر) در رفت و آمدند، دامانشان را بگيرد در حالى که قادر به فرار نيستند؟!…﴿46﴾
أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرؤُوفٌ رَّحِيمٌ﴿47﴾
يا بطور تدريجى، با هشدارهاى خوفانگيز آنان را گرفتار سازد؟! چرا که پروردگار شما، رؤوف و رحيم است.﴿47﴾
أَوَ لَمْ يَرَوْاْ إِلَى مَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلاَلُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالْشَّمَآئِلِ سُجَّدًا لِلّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ﴿48﴾
آيا آنها مخلوقات خدا را نديدند که سايههايشان از راست و چپ حرکت دارند، و با خضوع براى خدا سجده مىکنند؟!﴿48﴾
وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مِن دَآبَّةٍ وَالْمَلآئِكَةُ وَهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ﴿49﴾
(نه تنها سايهها، بلکه) تمام آنچه در آسمانها و زمين از جنبندگان وجود دارد، و همچنين فرشتگان، براى خدا سجده مىکنند و تکبّر نمىورزند.﴿49﴾
يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ﴿50﴾
آنها (تنها) از (مخالفت) پروردگارشان، که حاکم بر آنهاست، مىترسند؛ و آنچه را مأموريت دارند انجام مىدهند.﴿50﴾
وَقَالَ اللّهُ لاَ تَتَّخِذُواْ إِلهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلهٌ وَاحِدٌ فَإيَّايَ فَارْهَبُونِ﴿51﴾
خداوند فرمان داده: «دو معبود (براى خود) انتخاب نکنيد؛ معبود (شما) همان خداى يگانه است؛ تنها از (کيفر) من بترسيد!»﴿51﴾
وَلَهُ مَا فِي الْسَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللّهِ تَتَّقُونَ﴿52﴾
آنچه در آسمانها و زمين است، از آن اوست؛ و دين خالص (نيز) همواره از آن او مىباشد؛ آيا از غير او مىترسيد؟!﴿52﴾
وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ﴿53﴾
آنچه از نعمتها داريد، همه از سوى خداست! و هنگامى که ناراحتى به شما رسد، فقط او را مىخوانيد!﴿53﴾
ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ﴿54﴾
(امّا) هنگامى که ناراحتى و رنج را از شما برطرف مىسازد، ناگاه گروهى از شما براى پروردگارشان همتا قائل مىشوند.﴿54﴾
لِيَكْفُرُواْ بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ﴿55﴾
(بگذار) تا نعمتهايى را که به آنها دادهايم کفران کنند! (اکنون) چند روزى (از متاع دنيا) بهره گيريد، امّا بزودى خواهيد دانست (سرانجام کارتان به کجا خواهد کشيد)!﴿55﴾
وَيَجْعَلُونَ لِمَا لاَ يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِّمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ﴿56﴾
آنان براى بتهايى که هيچ گونه سود و زيانى از آنها سراغ ندارند، سهمى از آنچه به آنان روزى دادهايم قرارمىدهند؛ به خدا سوگند، (در دادگاه قيامت،) از اين افتراها که مىبنديد، بازپرسى خواهيد شد!﴿56﴾
وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُم مَّا يَشْتَهُونَ﴿57﴾
آنها (در پندار خود،) براى خداوند دختران قرارمىدهند؛ -منزّه است (از اينکه فرزندى داشته باشد)- ولى براى خودشان، آنچه را ميل دارند قائل مىشوند…﴿57﴾
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ﴿58﴾
در حالى که هرگاه به يکى از آنها بشارت دهند دختر نصيب تو شده، صورتش (از فراب ناراحتى) سياه مىشود؛ و به شدّت خشمگين مىگردد؛…﴿58﴾
يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلاَ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ﴿59﴾
بخاطر بشارت بدى که به او داده شده، از قوم و قبيله خود متوارى مىگردد؛ (و نمىداند) آيا او را با قبول ننگ نگهدارد، يا در خاک پنهانش کند؟! چه بد حکم مىکنند!﴿59﴾
لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴿60﴾
براى آنها که به سراى آخرت ايمان ندارند، صفات زشت است؛ و براى خدا، صفات عالى است؛ و او قدرتمند و حکيم است.﴿60﴾
وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيْهَا مِن دَآبَّةٍ وَلَكِن يُؤَخِّرُهُمْ إلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ﴿61﴾
و اگر خداوند مردم را بخاطر ظلمشان مجازات مىکرد، جنبندهاى را بر پشت زمين باقى نمىگذارد؛ ولى آنها را تا زمان معيّنى به تأخير مىاندازد. و هنگامى که اجلشان فرا رسد، نه ساعتى تأخير مىکنند، و نه ساعتى پيشى مىگيرند.﴿61﴾
وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ مَا يَكْرَهُونَ وَتَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى لاَ جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ الْنَّارَ وَأَنَّهُم مُّفْرَطُونَ﴿62﴾
آنها براى خدا چيزهايى قرارمىدهند که خودشان از آن کراهت دارند [= فرزندان دختر]؛ با اين حال زبانشان به دروغ مىگويد سرانجام نيکى دارند! از اين رو براى آنان آتش است؛ و آنها از پيشگامان (دوزخ)اند.﴿62﴾
تَاللّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴿63﴾
به خدا سوگند، به سوى امتهاى پيش از تو پيامبرانى فرستاديم؛ امّا شيطان اعمالشان را در نظرشان آراست؛ و امروز او ولىّ و سرپرستشان است؛ و مجازات دردناکى براى آنهاست!﴿63﴾
وَمَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلاَّ لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ﴿64﴾
ما قرآن را بر تو نازل نکرديم مگر براى اينکه آنچه را در آن اختلاف دارند، براى آنها روشن کنى؛ و (اين قرآن) مايه هدايت و رحمت است براى قومى که ايمان مىآورند!﴿64﴾
وَاللّهُ أَنزَلَ مِنَ الْسَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ﴿65﴾
خداوند از آسمان، آبى فرستاد؛ و زمين را، پس از آنکه مرده بود، حيات بخشيد! در اين، نشانه روشنى است براى جمعيّتى که گوش شنوا دارند!﴿65﴾
وَإِنَّ لَكُمْ فِي الأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسْقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهِ مِن بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَّبَنًا خَالِصًا سَآئِغًا لِلشَّارِبِينَ﴿66﴾
و در وجود چهارپايان، براى شما (درسهاى) عبرتى است: از درون شکم آنها، از ميان غذاهاى هضمشده و خون، شير خالص و گوارا به شما مىنوشانيم!﴿66﴾
وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ﴿67﴾
و از ميوههاى درختان نخل و انگور، مسکرات (ناپاک) و روزى خوب و پاکيزه مىگيريد؛ در اين، نشانه روشنى است براى جمعيّتى که انديشه مىکنند!﴿67﴾
وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ﴿68﴾
و پروردگار تو به زنبور عسل «وحى» (و الهام غريزى) نمود که: «از کوهها و درختان و داربستهايى که مردم مىسازند، خانههايى برگزين!﴿68﴾
ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ﴿69﴾
سپس از تمام ثمرات (و شيره گلها) بخور و راههايى را که پروردگارت براى تو تعيين کرده است، براحتى بپيما! «از درون شکم آنها، نوشيدنى با رنگهاى مختلف خارج مىشود که در آن، شفا براى مردم است؛ به يقين در اين امر، نشانه روشنى است براى جمعيّتى که مىانديشند.﴿69﴾
وَاللّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لاَ يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ قَدِيرٌ﴿70﴾
خداوند شما را آفريد؛ سپس شما را مىميراند؛ بعضى از شما به نامطلوبترين سنين بالاى عمر مىرسند، تا بعد از علم و آگاهى، چيزى ندانند (و همه چيز را فراموش کنند)؛ خداوند دانا و تواناست!﴿70﴾
وَاللّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاءٌ أَفَبِنِعْمَةِ اللّهِ يَجْحَدُونَ﴿71﴾
خداوند بعضى از شما را بر بعضى ديگر از نظر روزى برترى داد (چرا که استعدادها و تلاشهايتان متفاوت است)! اما آنها که برترى داده شدهاند، حاضر نيستند از روزى خود به بردگانشان بدهند و همگى در آن مساوى گردند؛ آيا آنان نعمت خدا را انکار مىنمايند (که شکر او را ادا نمىکنند)؟!﴿71﴾
وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ﴿72﴾
خداوند براى شما از جنس خودتان همسرانى قرار داد؛ و از همسرانتان براى شما فرزندان و نوههايى به وجود آورد؛ و از پاکيزهها به شما روزى داد؛ آيا به باطل ايمان مىآورند، و نعمت خدا را انکار مىکنند؟!﴿72﴾
وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ شَيْئًا وَلاَ يَسْتَطِيعُونَ﴿73﴾
آنها غير از خدا، موجوداتى را مىپرستند که هيچ رزقى را براى آنان از آسمانها و زمين در اختيار ندارند؛ و توان اين کار را نيز ندارند.﴿73﴾
فَلاَ تَضْرِبُواْ لِلّهِ الأَمْثَالَ إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ﴿74﴾
پس، براى خدا امثال (و شبيهها) قائل نشويد! خدا مىداند، و شما نمىدانيد.﴿74﴾
ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً عَبْدًا مَّمْلُوكًا لاَّ يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَمَن رَّزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَجَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ﴿75﴾
خداوند مثالى زده: برده مملوکى را که قادر بر هيچ چيز نيست؛ و انسان (با ايمانى) را که از جانب خود، رزقى نيکو به او بخشيدهايم، و او پنهان و آشکار از آنچه خدا به او داده، انفاق مىکند؛ آيا اين دو نفر يکسانند؟! شکر مخصوص خداست، ولى اکثر آنها نمىدانند!﴿75﴾
وَضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً رَّجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لاَ يَقْدِرُ عَلَىَ شَيْءٍ وَهُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ لاَ يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَمَن يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ﴿76﴾
خداوند مثالى (ديگر) زده است: دو نفر را، که يکى از آن دو، گنگ مادرزاد است؛ و قادر بر هيچ کارى نيست؛ و سربار صاحبش مىباشد؛ او را در پى هر کارى بفرستد، خوب انجام نمىدهد؛ آيا چنين انسانى، با کسى که امر به عدل و داد مىکند، و بر راهى راست قرار دارد، برابر است؟!﴿76﴾
وَلِلّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴿77﴾
غيب آسمانها و زمين، مخصوص خداست (و او همه را مىداند)؛ و امر قيامت (بقدرى نزديک و آسان است) درست همانند چشم برهم زدن، و يا از آن هم نزديکتر؛ چرا که خدا بر هر چيزى تواناست!﴿77﴾
وَاللّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴿78﴾
و خداوند شما را از شکم مادرانتان خارج نمود در حالى که هيچ چيز نمىدانستيد؛ و براى شما، گوش و چشم و عقل قرار داد، تا شکر نعمت او را بجا آوريد!﴿78﴾
أَلَمْ يَرَوْاْ إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوّ